၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းလိုက်တဲ့အခါ မြေဆီလွှာထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းတွေ ရပ်တန့်သွားပြီး သယံဇာတအလွန်အကျွံထုတ်ယူမှု မြင့်တက်လာတာတွေဟာ အခြေအနေတွေကို ပိုဆိုးသွားစေပါတယ်။ ဒါဟာ အရှေ့တောင်အာရှက အဆင်းရဲဆုံးသော မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ရေရှည် စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုကို ထိခိုက်စေပါတယ်။ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ် - WFP ရဲ့အဆိုအရ အခုကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လူဦးရေ ၂၆ ရာခိုင်နှုန်းဟာ မငြိမ်သက်မှုတွေကြားမှာ စားနပ်ရိက္ခာလိုအပ်မှုရှိနေပါတယ်။
စစ်တပ်က ၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ယနေ့အထိ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ထိပ်ပိုင်းခေါင်းဆောင် လေးဦးကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး သုံးဦးမှာ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ရဲ့ ဖမ်းဆီးအကျဉ်းချတာကို ခံခဲ့ရသူတွေဖြစ်ပါတယ်။
ငယ်စဉ်ကလေးဘဝကတည်းက စာပေဝါသနာပါသူ၊ တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားဖြစ်တော့လည်း ပညာရေးစနစ်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ကြိုးစားခဲ့သူ၊ ဒီမိုကရေစီရေး အစဉ်တစိုက် လှုပ်ရှားလာခဲ့သူ၊ ၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မုံရွာက နေ့စဉ်ရက်ဆက်ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာ ဦးဆောင်ပါဝင်ရင်း တိုင်းသိပြည်သိ ထင်ရှားလာသူကျောင်းသားသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်ဟောင်း ပန်ဒါလို့ ချစ်စနိုးအခေါ်ခံရတဲ့ ကိုဝေမိုးနိုင်ဟာ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ရဲ့ အကြမ်းဖက် ဖမ်းဆီးခံရပြီးနောက် အကျဉ်းထောင်ထဲမှာ ၃ နှစ်ကြာဖြတ်သန်းရင်း အသက် ၂၉ နှစ် ပြည့်သွားခဲ့ပါပြီ။
စစ်တပ်အာဏာစသိမ်းကတည်းက ကုန်ဈေးနှုန်းတရိပ်ရိပ်မြင့်တက်လာမှုကို ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ လက်တလောအခြေအနေဟာ အိမ်ထောင်စုတစု တရက်စာ စားစရိတ်အတွက် ၁၀,၀၀၀ ကျပ်နဲ့ မလောက်တော့တဲ့ အခြေအနေဆိုက်နေပါပြီ။
“သူ့ရဲ့ လူထုကို စည်းရုံးနိုင်တဲ့အစွမ်း၊ ရှင်းပြပေးနိုင်တဲ့အစွမ်းတွေကြောင့် လူထုဟာ သူနဲ့ အတူလိုက်ပါပြီးတော့ တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုတွေကို ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်လောက်အောင် သူက သက်ရောက်မှုတွေကြီးစေတဲ့အခါကျတော့ ဒီလို အငြှိုးတကြီးနဲ့ ထောင်ဒဏ် နှစ်ရှည်ချမှတ်ခဲ့တယ် လို့ပဲ ယူဆပါတယ်။”
“ရှေ့နေသာလုပ်တာ နိုင်ငံရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘာဆိုဘာမျှ လေ့လာလိုက်စားရမှန်းမသိဘူး။ တိုင်းပြည် ဘာဖြစ်နေတာလဲ။ စစ်တပ်က တိုင်းပြည်ကို ဘယ်လိုဖိနှိပ်နေတာလဲဆိုတာတွေလည်း နားမလည်ခဲ့ဘူး။”
“ထွက်ပြေးသွားတဲ့ ပျူစောထီးတွေလည်းရှိတယ်။ သုံ့ပန်းကတော့ ကျနော်တို့ ဆေးကုသပေးပြီးတော့ နယ်ခံ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ကို လွှဲအပ်ခဲ့ပါတယ်။”
၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် တော်လှန်ရေးကာလ ၃ နှစ်ကျော်အတွင်း မောင်းပြန်ရိုင်ဖယ် ၁ လက်ကို အနည်းဆုံး ကျပ်သိန်း ၂၀၀ ကျော်ကနေ ၃၀၀ ကျော်အထိ ရှိနေပြီး လက်နက်ဈေးနှုန်းဟာ ပျှမ်းမျှ ၅ ဆအထိ မြင့်တက်လာတယ်လို့ မကွေးတိုင်းနဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းအခြေစိုက်တဲ့ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ ပြောပြချက်အရ သိရပါတယ်။
အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ရဲ့ စစ်မှုထမ်းအပတ်စဉ် ၂ အတွက် စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မကွေးတိုင်းနဲ့ ပဲခူးတိုင်း စတဲ့ မြေလတ်ဒေသက လူငယ် ၈၀၀ ကျော် အတင်းအကျပ်ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခံခဲ့ရတယ်လို့ ဗမာ့ရေးရာနှင့် ပဋိပက္ခလေ့လာရေးအဖွဲ့ BACS က ဆိုပါတယ်။
“ကြီးလေးတဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ သတင်းအချက်အလက်ပေးပို့ဖို့ မြန်မာစစ်တပ်ထံ အကြိမ်ကြိမ်တောင်းခဲ့ပါတယ်။ ဒီထဲမှာ မြန်မာလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေက ကျူးလွန်ခဲ့တယ်လို့ ယူဆရတဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေပါဝင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာစစ်တပ်က ဒီနေ့အထိ တစုံတရာ တုံ့ပြန်ခြင်းမရှိသေးပါ။ ဒါကြောင့် IIMM အနေနဲ့ (မြောက်ခင်ရန်းရွာမှာ လူငယ် ၂ ဦး မီးရှို့အသတ်ခံရမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့) တောင်းခံမှုအသစ်ထပ်ပေးပို့ခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်တာကြောင့် မြန်မာစစ်တပ်ဘက်က တုံ့ပြန်ဖို့မျှော်လင့်တယ်။”
“ဆေးဝါးနဲ့ ဆေးခန်းသုံးပစ္စည်းတွေကတော့ လုံးဝ လုံလောက်မှု မရှိသေးပါဘူး။ အထူးသဖြင့် ဒီဒေသတွေမှာ စကစက ဆေးဝါးသယ်ယူခွင့်ကို လုံးဝကို ခွင့်မပြုပါဘူး။ ကျွန်မတို့အနေနဲ့ ဆေးဝါးသယ်ယူခွင့်တွေကို လုံးဝကို ခက်ခက်ခဲခဲနဲ့ သယ်ယူနေရတာပါ။”
၂၀၂၁ နှစ်ကုန်ပိုင်းလောက်မှာ စစ်ကိုင်းတိုင်း အနောက်ဘက်ပိုင်း ကလေးမြို့နယ်မှာ တိုက်ပွဲတွေပြင်းထန်လာပြီး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရလာတဲ့ ဒေသခံတွေကို ဆေးကုသမှုပေးဖို့ CDM ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေက ကျန်းမာရေးကွန်ရက် People’s Healthcare Network - Kalay ကို ၂၀၂၂ နှစ်စပိုင်းမှာ ထူထောင်ခဲ့ပါတယ်။
၂ ကြိမ်တိုင် ကျင်းပထားတဲ့ စစ်ကိုင်းဖိုရမ်က အရွေ့ဘယ်လောက်ထိရောက်နေပြီလဲ။ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုမှာပါဝင်ဖို့ ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာကိစ္စရပ်တွေနဲ့ပတ်သက်လို့ရော စစ်ကိုင်းဖိုရမ်မှာ ဘာတွေဆွေးနွေးထားကြပြီလဲဆိုတာတွေကို စစ်ကိုင်းဖိုရမ်ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ဝင် ကိုစိုးဝင်းဆွေ ကို မြေလတ်အသံသတင်းဌာနက ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
ဒေသခံတွေဟာ ဖုန်းတခါပြောဖို့နဲ့ အင်တာနက်သုံးဖို့အရေးကို သစ်ပင်ပေါ်နဲ့ တောင်ကုန်းတွေပေါ်တက်နေရပြီး တချို့ သော တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေကတော့ စတားလင့်ဂြိုလ်တုအင်တာနက်နဲ့ ချိတ်ပြီး ဆက်သွယ်နေကြပါတယ်။
ဧရာဝတီလင်းပိုင်ထိန်းသိမ်းရေးဇုန် မန္တလေးတိုင်းကနေစလို့ အထက်ဘက် ကသာမြို့နယ်အထိ မိုင် ၂၀၀ ကျော်ရှည်တဲ့ ဧရာဝတီမြစ် ဝဲယာတလျှောက်ဟာ ၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အာဏာသိမ်းစစ်တပ်နဲ့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်တွေကြား တိုက်ပွဲတွေပြင်းထန်နေတာ ခုဆို ၃ နှစ်နီးပါးရှိနေပါပြီ။ ဒီ ၃ နှစ်တာအတွင်း ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေ ကျက်စားတဲ့နေရာတွေမှာ လျှပ်စစ်ရှော့တိုက်ငါးဖမ်းတာတွေ၊ ရေထဲကို လက်နက်ကြီးကျတာတွေရှိနေပြီး လင်းပိုင်အသေတွေကို တွေ့လာရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
Sharing Information to the Local