စက်သုံးဆီဆိုင်မှာ ဆီလာဝယ်သူ ဆေးလိပ်မီးကတဆင့် မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားပြီး ကား၊ ဆိုင်ကယ်၊ အိမ် ၂ လုံးမီးလောင် (ရုပ်/သံ)
"ဆေးလိပ်မီးပွားကနေ မီးလောင်ခဲ့တာပါ။ ပေါက်ကွဲအားပြင်းတော့ အနားမကပ်ရဲကြဘူး။ ဆိုင်ကယ်တွေ ကားနဲ့အိမ်တွေလည်း မီးလောင်ဆုံးရှုံးခဲ့တယ်"
"ဆေးလိပ်မီးပွားကနေ မီးလောင်ခဲ့တာပါ။ ပေါက်ကွဲအားပြင်းတော့ အနားမကပ်ရဲကြဘူး။ ဆိုင်ကယ်တွေ ကားနဲ့အိမ်တွေလည်း မီးလောင်ဆုံးရှုံးခဲ့တယ်"
မန္တလေးတိုင်း၊ စဉ့်ကူးမြို့နယ်အတွင်းက ကျေးရွာတွေနဲ့ စစ်ရှောင်နေရာတွေမှာ ဇွန်လနှောင်းပိုင်းကစလို့ ဧရာဝတီမြစ်ရေ ကြီးလာတာကြောင့် ဒေသခံပြည်သူတွေနဲ့ စစ်ရှောင်တွေမှာ အခက်အခဲမျိုးစုံကြုံတွေ့နေကြရတယ်လို့ ရွှေဘိုမြို့နယ် လွတ်လပ်သောထောက်ပို့ရေးအဖွဲ့ ဆီက သိရပါတယ်။
“အချင်းချင်းကြားမှာ ဖြစ်တဲ့ဟာတွေကို ပြင်ပကဝင်ပြီး စွက်ဖက်တာမျိုးကို ကျနော်တို့ကတော့ လုံးဝ သဘောမတူနိုင်ဘူးပေါ့။ ဥပမာ ယောတို့ စစ်ကိုင်းတို့ဖြစ်တဲ့နေရာမှာ ချင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေအနေနဲ့ ဘယ်လောက်ပဲ အင်အားရှိရှိ ဝင်စွက်ဖက်မှာမဟုတ်ဘူး။ ချင်းပြည်မှာဖြစ်ပွားနေတဲ့ Crisis (အကျပ်အတည်း)တွေမှာ YDF အနေနဲ့ တိုက်ရိုက် ဝင်စွက်ဖက်တာရှိတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ အဲ့ အခင်းကျင်းတွေကို သိချင်လို့ ယာယီထိန်းသိမ်းထားတဲ့ သဘောဖြစ်ပါတယ်။"
ဦးမိုးကျော်ဟာ သူ့အိမ်ရှေ့မှာ လောင်းကစားဝိုင်းတွေလုပ်နေတာ၊ ဇွန် ၁၅ ရက်ကစတင်ပြီး စစ်မှုထမ်းဥပဒေကို အကြောင်းပြုကာ ကျေးရွာအတွင်းရှိ အိမ်ခြေ ၃၀၀ ခန့်ကို ၁ အိမ်ထောင် ၃၀၀၀၀ ကျပ် ကောက်ခံဖို့ ပြင်ဆင်နေတာ၊ ကျီးမီးရွာအနီးတဝိုက် ပြည်သူတွေစိုက်ပျိုးထားတဲ့ ကျွန်းစိုက်ခင်းတွေကိုလည်း စစ်တပ်နဲ့ပေါင်းကာ သိမ်းဆည်းတာတွေ လုပ်တဲ့အတွက် ခုလို ရှင်းလင်းခဲ့ရတာလို့ဆိုပါတယ်။
၅ နှစ်ကျော်အကြာ ရေကြီးမှုမဖြစ်ခဲ့တဲ့ မုံရွာတောင်ပိုင်း အမှတ် ၄ နယ်မြေနဲ့ ဘုဘရွာ၊ ချမ်းသာကျွန်းရွာ၊ ပန်းခြံရွာ၊ ကျွန်းကြီးအုပ်စုရွာ၊ ညောင်ဖြူပင်ရွာ၊ မှန်ရိုးကုန်းရွာ၊ ချောင်းကောက်ရွာ စတဲ့ရွာတွေအပါအဝင် ကျေးရွာပေါင်း ၂၀ ကျော်မှာ ချင်းတွင်းမြစ်ရေမြင့်တက်လာတာကြောင့် ရေကြီးရေလျှံဖြစ်နေကြတာပါ။
တိုင်းရင်းသားမိဘမဲ့ကျောင်းအတွင်းမှာ ကျွန်းပင် ၁၅၀၀၊ ပျဥ်းမပင်၊ ပိတောက်ပင်၊ မယ်ဇယ်ပင်၊ တမာပင်၊ ခရေပင်နဲ့ ယမနေပင် ၅၀၀ တို့ကို စိုက်ပျိုးခဲ့ကြတယ်လို့ Save The Trees အဖွဲ့ ဥက္ကဌ က ပြောပါတယ်။
"တိုက်ပွဲဖြစ်တာလည်း မရှိပါဘူး။ အိမ်မှာနေတဲ့အဘွားတဦး ခြေနဲ့လက်တွေမှာ ဒဏ်ရာရခဲ့တယ်။ ဆေးကုသပေးနေပါတယ်"
၂၀၂၁ စစ်တပ်က တိုင်းပြည်အာဏာကို အတင်းအဓမ္မသိမ်းလိုက်တဲ့နောက်မှာတော့ အားလုံးနည်းတူ သူတို့ရဲ့ မိသားစုအသိုက်အမြုံလေးဟာလည်း တစစီပြိုကွဲသွားခဲ့ရတယ်။ မိသားစုတွေ အခက်အခဲ အကျပ်အတည်းများစွာနဲ့ ကြုံတွေ့ခဲ့ရတယ်။
စစ်ရှောင်စခန်းရှိရာကို သွားရောက်ဖို့အတွက် မိုးရာသီကာလမှာ လမ်းခရီးဆိုးရွားခက်ခဲပေမယ့်လည်း စားနပ်ရိက္ခာအတွက်အရေးကြီးတဲ့ ဆန်တင်း ၉၀ ကို ရောက်အောင်ပို့ဆောင်ခဲ့တယ်လို့ ထောက်ပံ့ရေးအဖွဲ့တာဝန်ခံ ကိုသူရိန် က ပြောပါတယ်။
"ကျောင်းအပြင်မှာ ကင်းထွက်စောင့်နေတဲ့ ၃ ယောက်ကိုပစ်ခဲ့တာပါ။ စစ်သား ၁ ယောက်နဲ့ပျူ ၁ ယောက်သေတယ်။ ၁ ယောက်က ထွက်ပြေးသွားတယ်။ လက်နက်တွေ မရခဲ့ပါဘူး"
အဆိုပါ စခန်းရှိတဲ့ရွာဟာ ပျူစောထီးတွေနေတဲ့ တပ်ကုန်းရွာသစ်ရွာလို့ သိရကာ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲတွေက ဇူလိုင် ၆ ရက် မနက် ၁၀ နာနာရီကနေ ညနေ ၆ နာရီအထိ ဒရုန်း၊ ရော့ကက်၊ ၆၀ မမ၊ လက်နက်ငယ်များနဲ့ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ပျူနေအိမ်တချို့ မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ပြီး ထိခိုက်သေဆုံးမှုကို မသိရသေးဘဲ ဆက်လက်စုံစမ်းနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မြောင်မြို့နယ်အတွင်းမှာ စစ်ရှောင်နေရတဲ့ ပြည်သူတွေကို ဇူလိုင် ၄ ရက်က အာဟာရဒါန ထမင်းဟင်းကျွေးမွေးခဲ့တယ်လို့ မြောင်မြို့နယ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးနဲ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့ CDSOM တပ်ဖွဲ့ဆီက သိရပါတယ်။
မကွေးတိုင်း၊ ယောဒေသ၊ ဆောမြို့နယ်အတွင်း စစ်ရှောင်ပြည်သူတွေကို ဇူလိုင် ၂ ရက်မှာ အာဟာရဒါနကျွေးမွေးခဲ့ပြီး အမျိုးသမီးလစဥ်သုံးပစ္စည်းတွေပါ ထောက်ပံ့ပေးခဲ့တယ်လို့ Yu&Tulip Foundation အဖွဲ့ဆီက သိရပါတယ်။
တပ်ကြပ်ဝင်းမောင်ဟာ မန္တလေးတိုင်း၊ မတ္တရာမြို့နယ်၊ သုံးဆယ်ပေးရွာမှာ တာဝန်ကျနေချိန် ဇွန်လ ၁၅ ရက်က ချိတ်ဆက်လာပြီး ဇွန်လ ၃၀ ရက်မှာ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ယင်းမာပင်ခရိုင် တပ်ရင်း-၂၀ Yoma Yar Zar တပ်ဖွဲ့ဆီကို အလင်းဝင်လာတာဖြစ်တယ်လို့ တပ်ရင်းမှူး လဂွန်းအိမ် က ပြောပါတယ်။
" ကားလမ်းပေါ်မှာတိုက်ပွဲဖြစ်တော့ သူတို့ဘက်ကလည်း ပြန်ပစ်တယ်။ထိတွေ့မှုက ၁၀ မိနစ်လောက်ပဲကြာတယ်။ စစ်တပ်ဘက်က ဗိုလ်အဆင့် ၁ ယောက်နဲ့ ရဲ ၂ ယောက်သေတာ အတည်ပြုနိုင်ပါတယ်"