Sharing Information to the Local
လေကြောင်းရန်တွေကြားက အကျဉ်းချုံးကျင်းပခဲ့တဲ့ ကွန်မန်ဒိုသင်တန်းဆင်းပွဲနဲ့ ကတိသစ္စာဆိုပွဲ
“လေယာဉ်တွေဝဲနေတဲ့ကြားက ကျနော်တို့ရဲ့ အထိမ်းမှတ်နေ့လေးဖြစ်နေလို့ လုပ်ခဲ့တာ၊ သင်တန်းဆင်းပွဲမှာဆို ပထမဆုံး အမျိုးသမီးရဲဘော်တွေ ပါဝင်လာတယ်”
Cherry
တိုက်ပွဲမရှိဘဲ စစ်တပ်ကဗုံးကြဲလို့ အသက်မပြည့်သေးတဲ့ ကလေးငယ်အပါ ၆ ဦးသေဆုံး
“စာသင်ကျောင်းနဲ့ ဘုန်းကြီးကျောင်းဘေးက အိမ်တွေကို လေယာဉ်နဲ့ ၃ ခေါက်တိတိ လာပစ်တာဆိုတော့ ပဇီကြီးလိုပဲလို့ ပြောလို့ရတယ်၊ ပထမတခေါက်လာကြဲတုန်းက ထွက်ပြေးတဲ့သူတွေက နောက်တခေါက်လာပစ်တဲ့ချိန်မှာ လွတ်သွားတာမျိုး၊ ဗုံးက တလုံးပဲချလို့ ဒီလောက်အသေပျောက်နည်းတာ၊ ပြီးတော့ ဂျက်ဖိုက်တာနဲ့ကြဲတယ်၊ သေတာက ကလေးပါမယ်၊ အဖွားအရွယ်ပါမယ်၊ လူလတ်ပိုင်းတွေ ပါမယ်၊ အရွယ်စုံတယ်ဗျ။”
အင်အားပြင်း ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းကြောင့် မြေလတ်ဒေသမှာ လေပြင်းတိုက်၊မိုးသည်းထန်မှုတွေဖြစ်ပေါ်နိုင်
“လမ်းကြောင်းက အိန္ဒိယကမ်းခြေဘက်ကို ယိမ်းသွားရင် မုန်တိုင်းဒဏ် တိုက်ရိုက်ခံရတာသက်သာပြီး၊ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့ မုန်တိုင်းလမ်းကြောင်းက ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဘက်ကို ရွေ့လာရင်တော့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် မုန်တိုင်းလေပြင်းတိုက်တဲ့ ဒဏ်နဲ့မိုးများလွန်းလို့ နောက်ဆက်တွဲဖြစ်လာမယ့် သဘာ၀ ဘေးအန္တရာယ် ဆိုးကျိုးတွေကို ခံစားရမယ်”
စစ်ထောက်လှမ်းရေးတွေရှိနေတဲ့နယ်က တန့်ဆည်ပင်မသပိတ်စစ်ကြောင်း
“စစ်ကောင်စီတပ်က ထောက်လှမ်းရေးတွေနဲ့ လိုက်နေတယ်၊ အဓိက စစ်ရေးအခြေအနေကိုပေါ့၊ သူတို့ ခံရတာများတော့ သပိတ်ကိုလည်း အာရုံစိုက်လာတယ်၊ အင်အားလည်း ကောင်းတယ်လေ။ ဒါကြောင့် အခုတလော သပိတ်ကိုအာရုံပြောင်းလာကြတာ၊ ခုထိတော့ အဆင်ပြေပါသေးတယ်”
နဘားဘူတာအိုရဲ့တမ်းချင်း (ရုပ်သံဆောင်းပါး)
အစွန့်ပစ်ခံ ဘူတာကြီး ဖြစ်သွားတာကလည်း အားလုံးသိကြတဲ့ ၂၀၂၁ နှစ်ဆန်းပိုင်းမှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲက စခဲ့တာပဲ။ ကျနော်ချစ်ရတဲ့ မီးရထားဝန်ထမ်းတွေဟာ ယုံကြည်ရာ အမှန်တရားကို ကျစ်ကျစ်ပါအောင် ဆွဲကိုင်းရင်း ဘဝတွေ အပျက်ခံပြီး ကျနော့်ကို ကျောခိုင်းခဲ့ကြတယ်။
မြင်းခြံထောင်က နိုင်ကျဉ်း ၂၁၇ ဦးလွတ်၊ ပခုက္ကူနဲ့ မုံရွာက နိုင်ကျဉ်းတွေလည်းပါဝင်
“၅၀၅ သီးသန့်အကုန်လွှတ်မပေးဘူး၊ ကျန်ကာလ တနှစ်အောက်တွေကိုပဲ လွှတ်ပေးတာ၊ ထွက်လာသူတွေက ကျန်းမာရေးကောင်းကြပေမယ့် အထဲမှာက ဆေးဝါးလိုအပ်ချက်တွေ အများကြီးရှိနေတယ်၊ ဘာရောဂါဖြစ်ဖြစ် ဆေးတမျိုးပဲပေးတယ်”
ခင်ဦးမှာ ဒေသခံတွေအပြင် စစ်ရှောင်တွေပါ ရေမလောက်ငှမှုနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရ
“နဂိုကဆို ရေအိုင်တွေရှိတယ်။ အဲ့အိုင်တွေကနေ ချိုးရေဆိုလည်းဒါပဲ။ သောက်ရေဆိုလည်း ဒါပဲ။ ဒါပေမယ့် ခုနွေရာသီရောက်တဲ့အခါမှာ အဲ့အိုင်တွေကလည်း ရေတဖြည်းဖြည်းခမ်းလာတယ်။ ရေတော်တော်ကို ရှားပါးပြီး သောက်ရေအတွက် ရေရတဲ့နေရာထိကို လှည်းတွေနဲ့ လာသယ်နေရတယ်။ ညအိပ်လာသယ်ရတာတွေရှိတယ်။ လူတွေသောက်ဖို့တောင် ခက်ခဲနေတော့ နွားတွေကိုလည်း အချိန်မှန်မှန်မတိုက်နိုင်တော့ သေဆုံးတာတွေ ဖြစ်ကုန်တာ။"
ဟုမ္မလင်းတိုက်ပွဲမှာ စစ်ကောင်စီအထိနာပြီး လက်နက်ခဲယမ်းအချို့ သိမ်းဆည်းရမိ
“ယာယီပွိုင့်ကုန်းထိုးတဲ့နေရာတွေကို တပြိုင်ထဲတိုက်တာဗျ၊ သူတို့ဘက်က ၂ ယောက်ကျပြီးတော့ အလောင်းပြန်ကောက်တဲ့အချိန်မှာ နောက်တကြိမ် ထပ်ဖြစ်တယ်။ ကျတော်တို့သိထားတာ ၇ ယောက် ကျတယ်။ ၁ ယောက်ကတော့ အလောင်းလာမကောက်သေးဘူး။ မြစ်ဘယ်ဘက်ခြမ်းက တိုက်ပွဲအခြေနေကတော့ သေချာမသိရသေးဘူး။ လောလောဆယ်ဆယ်တော့ စစ်ဆိုင်ထားတုန်းပဲ။"
NUG ဝန်ကြီးရဲ့တူဖြစ်သူ တပ်ရင်းမှူးအပါအဝင် ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၉ ဦးအသတ်ခံရ
"ရင်းမှူးက ဘော်ဒီဂတ်ကလေးနဲ့ စစ်ကြောင်းသွားထောက်တာ။ စစ်**မရောက်သေးဘူး ထင်ပြီး သဲကောရွာကို ဖြတ်တာ။ စစ်**တွေက ရွာထဲမှာ အရင်ရောက်နှင့်နေပြီး အဖမ်းခံလိုက်ရတာ။ နယ်မြေမကျွမ်းတာလည်း ပါမှာပေါ့။ ရင်းမှူးက ပြောင်းလာတာ မကြာသေးဘူး။ သူတို့ နှစ်ယောက်ကိုက ရွာထဲမှာ ကြိုးတုတ်ပြီး ရက်ရက်စက်စက် မီးရှို့သတ်သွားတယ်။ ရဲဘော်တွေက ရင်းမှူးအဖမ်းခံလိုက်ရတယ်ကြားလို့ စစ်ကူလာဖြည့်ရင်း မိပြီး ပစ်သတ်ခံရတာ"
တပူပေါ် တပူဆင့်တဲ့ စစ်ကိုင်းမြို့က ရေဒုက္ခ (ရုပ်/သံ)
စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ စစ်ကိုင်းမြို့နယ်မှာ တနေ့ကို မီး ၁ နာရီလောက်သာ လာတဲ့အတွက် မြို့ပေါ်ရပ်ကွက်တွေ ရေအခက်ခဲ ကြုံနေရပြီး သောက်သုံးရေကအစ ရှားပါးနေတယ်
စိုက်ပျိုးစရိတ်ကြီးမြင့်မှုနဲ့ စစ်ဘေးကြောင့် ယင်းမာပင် ကြက်သွန်တောင်သူများ အရှုံးပေါ်
“မီးရှို့ခံရတာတွေ ကြောက်ကြတော့ ဈေးမမျှော်တော့ဘဲ အရင်းလေးရရင်ဆိုပြီး ရောင်းပစ်ရတာ၊ လုံးလုံးဆုံးရှုံး မှာထက်စာရင် ရသလောက်လေးဆိုပြီး လက်လွှတ်လိုက်ရတာပေါ့။ မနှစ်ကဆို ကြက်သွန်တွေ စင်လိုက်ထားကြ တယ်။ မီးထဲပါသွားတယ်။ တလုံးမှ ရောင်းမစားလိုက်ရတဲ့အဖြစ်မျိုးထိရှိတယ်။ အဲ့လိုအတွေ့ကြုံတွေရှိခဲ့တော့ ကြာကြာမထားရဲဘူး”
မီးမလာလို့ စစ်ကိုင်းမြို့မှာ ရေရှားပါးတဲ့ဒုက္ခ အဆိုးရွားဆုံး ရင်ဆိုင်နေရ
“မီးက တရက်လုံးမှ ၁ နာရီကောင်းကောင်းတောင်မရဘူး၊ ရေက တမြို့လုံးကိုခက်ခဲနေပြီ၊ ဘယ်လောက်ထိတောင်ဆိုးလဲဆို အိမ်သာတတ်စရာရေတောင် မရှိကြဘူး၊ အမေကြီးတယောက်ဆို အိမ်မှာသောက်ရေကို မရှိတော့လို့ ရေကျန်လေးမရှိဘူးလားလို့ လာမေးတယ်၊ ပြည်သူတွေ တော်တော် ခက်ခဲနေကြတာပါ”
ပဇီကြီးစစ်ရှောင်တွေ ဆေးဝါးအကူညီလိုအပ်နေပြီး စစ်ကြောင်းကိုရှောင်ရင်း မြွေကိုက်ခံရလို့ ၁ ဦးသေဆုံး
“ကျနော်တို့စစ်ရှောင်နေတဲ့ဘက်ကို စစ်ကြောင်းထိုးမယ်သတင်းရလို့ တခြားနေရာကို ရှောင်မလို့ ဆင်းကြည့်ရာကနေဖြစ်တာ။ ကိုက်ခံရတဲ့ညပိုင်းက ဗမာဆေးမြစ်ကလေးတွေနဲ့တော့ ခြေထောက်ကိုစည်းပြီး ကုလိုက်သေးတယ်။ ကျနော်တို့နေရာက ရွာနဲ့ဝေးတော့ ဆရာဝန်၊ ဆရာမနဲ့ကလည်းမနီးဘူးဗျ၊ အဲ့ဒီရက်ကလည်းစစ်ကြောင်းကကပ်နေတော့ဘယ်မှသွားလို့မရဘူး”
တန့်ဆည်က စစ်အုပ်စုစခန်း စီးနင်းခံရပြီး စစ်သားနဲ့ပျူ ၂၀ ခန့်သေဆုံးကာ လက်နက်အချို့လည်း သိမ်းခံလိုက်ရ
“ရွာကင်းတွေနားထိကပ်နိုင်ပြီး အကုန်လုံးအသင့်ဖြစ်ပြီဆိုမှ ပစ်ခတ်ကြတာ၊ ကင်း ၃ ကင်းလုံး သိမ်းနိုင်ခဲ့တယ်၊ ကင်းနေရာတွေ မီးရှို့ခဲ့တယ်။ ကာဘိုင် ၈ လက်ရခဲ့တယ်၊ ကျည်ကတော့ အများကြီးပဲဗျ။ မရေရသေးဘူး၊ ပင်မစခန်းထဲထိ ဝင်နိုင်ခဲ့တယ်၊ ပင်မစခန်းက ဘုန်းကြီးကျောင်း ဖြစ်နေတဲ့အတွက် ဘာမှတော့မလုပ်ခဲ့ဘူး၊ မြေအောက်ခန်းတွေရော အကုန်ရှာ၊ အကုန်ရှင်း နိုင်ခဲ့တယ်”
ကပစနဲ့ဝါဇီတပ်ကို လျှပ်စစ်မီးပေးတဲ့ ဓာတ်အားခွဲရုံကို မိုင်းခွဲခဲ့လို့ စစ်တပ်တွင်း ဓာတ်အားတချို့ ပြတ်တောက်
“ရွာတွေကို မီးပေးတဲ့ ၁၁ ကေဗွီလား စစ်တပ်ကိုပေးတဲ့ ၆၆ ကေဗွီလား ဆိုတာ အချိန် ၂ ပတ်လောက်ယူပြီး ထပ်ခါထပ်ခါ စစ်ဆေးပြီးမှ လုပ်ခဲ့တာ။ အဲ့စက်ရုံဝန်းက သံဇကာတွေ တပ်ထားတယ်။ အဲ့သံဇကာတွေမှာ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားတွေ လွှတ်ထားတာလည်း မြင်ရတယ်။ အဲ့ဒီကြားထဲကမှ အဆင်ပြေအောင် ဝင်ပြီး မိုင်း ၃ လုံးခွဲတာ”